Kendilerinden İstifade Edilememe Durumu ve Anayasa Mahkemesi’nin Yaklaşımı

Uzman erbaşlık, Türk Silahlı Kuvvetleri ve Jandarma Genel Komutanlığı içinde çok önemli bir görevdir. Ülkenin güvenliği için gece gündüz görev yapan uzman erbaşların hakları ve yükümlülükleri 3269 Sayılı Uzman Erbaş Kanunu ile belirlenmiştir. Bu kanun içinde yer alan “kendilerinden istifade edilememe durumu” ise hem idare hem de personel açısından en tartışmalı konulardan biridir.

---

1. “Kendilerinden İstifade Edilememe” Ne Demektir?

Halk diliyle anlatmak gerekirse, bu ifade şunu anlatıyor:
Eğer bir uzman erbaş, görevinde fayda sağlayamıyor, verilen işleri yapamıyor veya kurumun düzenine uyum sağlayamıyorsa, yani artık görevde verimli olamıyorsa, idare onun sözleşmesini feshedebilir.

Kanunda bu durum biraz daha resmi bir dille yazılmıştır. Ama özünde, “bu personelden görevde beklenen fayda alınamıyor” anlamına gelir.

---

2. İdarenin Yaklaşımı

İdare, yani Jandarma ve TSK’nın ilgili komutanlıkları, bu maddeyi uygularken genelde şu kriterlere bakar:

• Personelin disiplin sorunları,

• Verilen görevi yerine getirmedeki isteksizlik veya yetersizlik,

• Fiziki veya psikolojik açıdan uyumsuzluk,

• Takım ruhuna katılamama,

• Görevlerde sürekli başarısızlık.

Bu nedenlerden biri ya da birkaçı mevcutsa, “kendilerinden istifade edilememe” gerekçesiyle sözleşme feshedilebilir.

---

3. Personel Açısından Sorunlar

Buradaki en büyük sıkıntı şu: Bu madde çok genel ve yoruma açık. Yani bazen idare, objektif kanıt olmadan da bu maddeyi kullanarak fesih yoluna gidebiliyor. Bu durumda da uzman erbaş mağdur olabiliyor.
Birçok uzman erbaş, “Ben görevimi yaptım, hiçbir sorun çıkarmadım ama sırf amirimle aram iyi değildi diye bu madde gerekçe gösterildi” diyerek mahkemeye başvurabiliyor.

---

4. Anayasa Mahkemesi’nin Yaklaşımı

İşte burada devreye Anayasa Mahkemesi giriyor. Mahkeme, bu tür başvuruları değerlendirirken şuna dikkat ediyor:

• Fesih kararı, somut delillere dayanıyor mu?

• Personelin görevde gerçekten faydasız olduğuna dair rapor, sınav sonucu veya disiplin kaydı var mı?

• Yoksa idarenin tamamen yorumuna ve kanaatine mi bırakılmış?

Anayasa Mahkemesi birçok kararında, “keyfiliğe izin verilemez” demiştir. Yani bir personelin hayatını etkileyen bu kadar önemli bir karar, sadece idarenin yorumu ile verilemez. Bunun mutlaka belgelerle desteklenmesi gerekir.

Örneğin;

• Sınavda başarısızlık,

• Sürekli disiplin cezası,

• Görevi yapamadığını gösteren resmi raporlar,
  gibi unsurlar varsa fesih hukuka uygun kabul edilebilir.

Ama sadece “bu personelden fayda görmüyoruz” deniliyorsa, mahkeme bu feshi hukuka aykırı bulabiliyor.

---

5. Halkın Gözünden Bakarsak

Düşünün ki bir uzman erbaş, yıllarca görev yapmış, ailesini bu işten kazandığı maaşla geçindiriyor. Bir gün idare, “artık senden fayda göremiyoruz” diyerek sözleşmesini feshediyor. Eğer ortada somut bir gerekçe yoksa, bu durum sadece o personeli değil, ailesini ve hayatını da etkiliyor. İşte bu yüzden Anayasa Mahkemesi, bu maddenin adil kullanılmasını istiyor.

---

6. Sonuç

“Kendilerinden istifade edilememe” hükmü, aslında kurumu güçlendirmek için konulmuş bir madde. Ama bu maddeyi uygularken adil olmak, somut kanıtlarla desteklemek ve personelin haklarını gözetmek çok önemlidir. Aksi halde hem mağduriyetler doğar hem de yargı kararlarıyla fesih işlemleri iptal edilir.

Anayasa Mahkemesi’nin yaklaşımı, aslında idareye bir uyarıdır: “Bu maddeyi kullanabilirsiniz ama keyfi değil, belgeli ve adil bir şekilde.”

DAHA DETAYLI BİLGİ VE ÖĞRENİMLER İÇİN UZMAN ÇAVUŞ 3269 KANUNU DETAYLI LİSTELENMİŞTİR KONU VE BAŞLIKLARI GÖRMEK İÇİN TIKLA